سرور (رایانه)

سرور (رایانه)

کارساز،کارگزار یا سرور (به انگلیسی: server) که در برخی متون فارسی خادم هم می‌نامند، به برنامه‌ای رایانه‌ای گفته می‌شود که خدمات خود را به دیگر برنامه‌های رایانه‌ای (و کاربران آن‌ها) در همان رایانه یا در رایانه‌های دیگر ارائه می‌کند. به رایانه‌ای که چنین برنامه‌ای روی آن اجرا شود نیز سرور گفته می‌شود. در فناوری اطلاعات سرور برنامهٔ کامپیوتری است که خدمات گوناگونی را به برنامه‌های کامپیوتری دیگر یا کاربرانش (در همان سیستم یا سیستم دیگر) ارائه می‌دهد. در تعریف عملی تر سرور یک کامپیوتر متصل به شبکه است که بر خلاف سایر کامپیوترها برای چند منظور متفاوت ساخته شده‌است برای مثال یک کاربر ممکن است سرور را برای ارسال و دریافت ایمیل، میزبانی وب سایت‌ها (Hosting)، کنترل و چگونگی دسترسی مشتریان به شبکه و … استفاده کند. سرور یک کامپیوتر همیشه روشن و همیشه در دسترس است، زمانی که این دسترسی تنها در محدوده یک شبکه داخلی باشد، آن را سرور تحت شبکه می‌نامیم و به این معنا خواهد بود که تمامی کامپیوترهای موجود در این شبکه از این کامپیوتر فرمان می‌گیرند و نیازهای تحت شبکه خود را به کمک آن تأمین می‌کنند و سرور نقش آن‌ها را در شبکه تعیین می‌نماید، حال اگر گستره این شبکه را کمی بیشتر نمائیم، و آن را متشکل از تمام کامپیوترهایی که از طریق اینترنت به هم وصل شده‌اند بدانیم، با گروه بسیار بزرگی از کامپیوترهای همیشه روشن و همیشه در دسترس از طریق اینترنت روبرو هستیم که به آن‌ها سرورهای اینترنتی گفته می‌شود و وظیفه دارند تا اطلاعاتی که در هر زمان از شبانه روز، بر روی پهنای اینترنت جستجو می‌کنید را برای ملاحظه شما در اختیار قرار دهند.

اگر سری به فرهنگ لغت بزنید، اولین تعریفی که از سرور (به انگلیسی: server) خواهید دید واژه «خدمات‌دهنده» است. تعریف درستی که برای این ابر رایانه در نظر گرفته شده است. این ابر رایانه همیشه در دسترس است و در واقع مسئولیت مدیریت اطلاعات و داده‌ها را بر عهده دارد و به عبارت بهتر سیستم سرور به عنوان یک مادر یا خدمات‌دهنده به کامپیوتر‌های کوچک‌تر به عنوان خدمات گیرنده یا کلاینت (به انگلیسی: client) فرمان می‌دهد و کلاینت‌ها می‌توانند نیازهای خود را به کمک داده‌های موجود تحت شبکه، در آن تامین کنند. حال این شبکه را کمی بزرگتر فرض کنید و شبکه جهانی اینترنت را در نظر بگیرید؛ سرور ترکیب گروه بزرگی از ابر رایانه‌هایی است که از طریق اینترنت به یکدیگر وصل هستند و خدمات گیرنده‌ها یا همان کلاینت‌ها از طریق اینترنت به آنان وصل می‌شوند، در حقیقت آنچه که ما به عنوان اینترنت می‌شناسیم، حاصل ارتباط تعداد زیادی از سیستم‌ها با عنوان سرویس دهنده و یا سرویس گیرنده است که هر روز هم به تعداد آنان اضافه می‌شود.

کارسازها انواع گوناگونی دارند، نظیر:

• کارساز کاربردی (به انگلیسی: application server)
• کارساز وب (به انگلیسی: web server)
• کارساز پشتیبانی (به انگلیسی: backup server)

 

انواع سرورها

سرورها شامل انواع مختلفی می‌باشند. سرورهای اختصاصی، سرورهای لینوکسی، سروهای ویندوزی، سروهای مجازی، سرورهای ابری و... سرورهای مختلف با کاراریی‌های متفاوتی است که باید با توجه به نیاز مشتری از آنان استفاده کرد. اما به طور کلی سرورها را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

وب سرور (به انگلیسی: web server)

نرم‌افزار یا سخت‌افزاری که امکان دسترسی به محتوا را از طریق اینترنت فراهم می‌کند. این نوع سرور مخصوص میزبانی وب‌سایت‌ها می‌باشد و با استفاده از سرویس‌های خاص ارتباط بین آدرس‌ها و کاربران شبکه‌های اینترنت را با صفحه وبی که بر روی آن سرور میزبانی می‌گردد فراهم می‌نماید. که کاربرد آن به طور ویژه در حوزه وب هاستینگ و راه‌اندازی سایت می‌باشد.

استندالون سرور (به انگلیسی: standalone server)

به زبان ساده سرور استندالون به سروری گفته می‌شود که مستقل باشد و زیرشاخه زیرساخت‌های یک شبکه بزرگتر محسوب نمی‌شود. در واقع یک سرور استندالون بدون وابستگی به یک منبع خارجی به کلاینت‌های خود خدمات ارایه می‌کند.

نام سرور (به انگلیسی: name server)

سروری است که پروتکل خدمات مربط به نام و نشانی را پیاده‌سازی می‌کند.

سرور پرینتر (به انگلیسی: printer server)

کامپیوتر یا دستگاهی است که از طریق شبکه به یک یا چند پرینتر و تعدادی کلاینت متصل شده و پس از دریافت فرمان پرینت از کلاینت‌ها آن را به پرینتر مناسب منتقل می‌کند. فکس سرور نیز مشابه با این سرور است که تفاوت آن ارتباط بین دستگاه‌های فکس بجای پرینتر می‌باشد.

سرور پروکسی (به انگلیسی: proxy server)

سروری است که نقش واسطه را بین کلاینت‌ها و سرورهای دیگر ایفا می‌کند. وقتی کاربر بخواهد اطلاعاتی چون فایل، صفحات وب و سایر منابع را از سرور دیگری دریافت کند، به سرور پروکسی متصل می‌شود. در حقیقت، این سرور به عنوان یک رابط بین سرور اصلی و کلاینت قرار می‌گیرد و اطلاعات را از طرفین گرفته و پس از بررسی به گیرنده ارسال می‌نماید و در برخی موارد کاربری تونل یا رابط را داشته و مانند خدمات وی‌پی‌ان (به انگلیسی: VPN) شخصی استفاده می‌گردد. در نتیجه در واقع یک سرور در مسیر سرور اصلی می‌باشد که اطلاعات را دریافت کرده و سپس بررسی و به مقصد مورد نظر انتقال می‌دهد.

سرور صدا (به انگلیسی: sound server)

سروری که دسترسی و استفاده از ابزارهای صوتی همچون کارت صدا را مدیریت می‌کند.

سرور اپلیکیشن (به انگلیسی: application server)

سروری که به اجرای یک سری برنامه‌های نرم افزاری خاص اختصاص یافته است و کاربران از روی کامپیوترهای خود می‌توانند به نرم‌افزارها دسترسی داشته باشند.

دیتابیس سرور (به انگلیسی: database server)

یک برنامه کامپیوتری است که خدمات پایگاه داده به سایر کامپیوترها یا برنامه‌های کامپیوتری ارائه می‌دهد که به آن مدل کلاینت-سرور نیز می‌گویند. این نوع سرور بیشتر در سازمان‌ها و شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که کاربری آن به این صورت است که پایگاه داده مورد استفاده یک نرم‌افزار یا سرویس که توسط کاربران بر روی کامپیوترهای آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، بر روی سرور قرار می‌گیرد و تمام کاربران و کامپیوتر های متصل از یک دیتابیس مشترک که بر روی سرور می‌باشد، استفاده می‌کنند و اطلاعات نیز به صورت یکپارچه و متمرکز ذخیره‌سازی و پردازش می‌گردد.

فایل سرور (به انگلیسی: file server)

یک نرم افزار یا یک سیستم سخت‌افزاری به همراه نرم‌افزار است که فایل‌ها را ذخیره کرده و آن‌ها را از طریق شبکه با سایر کلاینت‌ها برای خواندن و نوشتن به اشتراک می‌گذارد. این نوع سرور یکی از پایه‌ای‌ترین انواع سرور و یا ساده‌ترین نوع آن‌ها می‌باشد. فایل‌های مورد نیاز یک مجموعه شبکه بر روی سرور قرار می‌گیرد و کاربران مختلف از کامپیوترهای مختلف می‌توانند به فایل‌ها دسترسی داشته باشند که امکان محدود کردن دسترسی‌ها برای هر کاربر به صورت ویژه نیز وجود دارد.

گیم سرور (به انگلیسی: game server)

کاربران بازی‌های کامپیوتری می توانند با اتصال به این سرور به صورت آنلاین به انجام بازی‌های گروهی بپردازند. این نوع از سرور در واقع گونه‌ای از اپلیکیشن سرور می‌باشد با این تفاوت که کاربری آن تنها برای بازی می‌باشد. به این شیوه که بازی بر روی سرور نصب و میزبانی می‌گردد و افراد و کاربران متصل به آن شبکه می‌توانند با برقراری ارتباط با سرور بر روی کامپیوتر خود از بازی استفاده کنند، که استفاده آن در واقع برای بازی‌هایی می‌باشد که به صورت گروهی یا به عبارتی چند بازیکنی هستند.

سرور خانگی (به انگلیسی: home server)

سروری برای منازل مسکونی است که از طریق یک شبکه خانگی و اینترنت به سایر دستگاه های داخل خانه خدمات ارائه می‌دهد.

مدیا سنتر (به انگلیسی: media server)

این نوع از سرور مربوط به اشتراک سرویس‌های چندرسانه‌ای یا همان مدیا می‌باشد که برای مثال یک ویدیو یا فایل صوتی بر روی سرور قرار می‌گیرد و کاربران می‌توانند بدون نیاز به دانلود فایل آن را بر روی کامپیوتر خود مشاهده کنند.

سرور ارتباطی (به انگلیسی: communication server)

این سرور برای فراهم آوردن سرویس‌های ارتباطی راه‌اندازی می‌گردد که هر کاربر و یا کامپیوتر می‌توانند با اتصال به سروری که برای این منظور راه‌اندازی شده است با دیگر کاربران در ارتباط باشد و متن‌های موارد مورد نیاز را به کاربر مقابل خود ارسال کند، که میزان دسترسی‌ها و ارتباطات هر فرد با افراد دیگر نیز توسط سرویس‌های  امنیتی کنترل می‌گردد.

سرور محاسباتی (به انگلیسی: computing server)

این سرور برای انجام پردازش و محاسبه استفاده می‌گردد، به این صورت که در زمانی که پردازنده‌های یک کامپیوتر برای پروسه یا کاربری خاصی کافی نمی‌باشند، می‌توان با اتصال این کامپیوتر به یک سرور دیگر از پردازنده‌های سرور نیز در کنار پردازنده‌های کامپیوتر کاربر استفاده نمود.

میل سرور (به انگلیسی: mail server)

این سرور برای کاربری ارسال ایمیل استفاده می‌گردد، به این صورت که بر روی سرور یک سرویس ارسال ایمیل یا وب‌میل (به انگلیسی: webmail) قرار می‌گیرد و خدمات و تراکنش‌های ارسال ایمیل از طریق آن سرور انجام می‌گردد.